Mısır Firavunu Hatşepsut

Mısır’ı keşfetmenin ve tanımanın yolu hiç kuşkusuz organize bir tura katılmak ve Mısırlı bir rehber eşliğinde Nil Nehri turu yapmaktır. Bu turun en önemli durağı; Krallar Vadisi olacaktır.  

“Mısır denince ilk akla gelen 3 kelime hangisidir?” diye sorduğumuz zaman, genelde alacağımız cevap şunlardır: Piramitler, Nil Nehri ve Kleopatra. Bense bunlara ek olarak, Kleopatra’dan ziyade ülkemizde pek de adı bilinmeyen, ama tarihsel açıdan tüm Mısır firavunları ve kraliçeleri arasında en önemlisi olarak addettiğim, Hatşepsut’u anmak ve sizlere anlatmak isterim. Peki, kimdir Hatşepsut? Neden bu kadar önemlidir? 

Her şeyden önce o bir kadın firavundur. Böyle bir çırpıda söyleyince belki de gerçek önemi anlaşılmıyor olabilir çünkü, Mısır tarihinde 21 yıl hüküm süren tek kadın firavun O. Ünlü Ejiptolg (Antik Mısır bilimcisi) James Henry Brested’ın da dediği gibi, tarihte bilinen ilk ve en güçlü kadın yönetici Hatşepsut idi.

Şimdi, itirazları duyar gibiyim: “Peki ya Nefertiti?” “Ya Kleopatra?” Onlar, firavun değildiler, Kraliçeydiler. Hatşepsut ise tüm yetkiyi kendisinde toplamış çok güçlü ve gerçek bir Firavun idi ancak ölümünden hemen sonra, halefi olan üvey oğlu 3.Tutmosis ona ait ne kadar heykel, tasvir, yazıt varsa silinmesini ve yok edilmesini emretmiş ve diğer Mısır firavunları ya da kraliçeleri kadar tanınmasının önüne geçmiştir.

Peki, neden böylesi bir yolu seçmişti 3.Tutmosis? İsterseniz, hikâyeyi en baştan anlatalım. Antik Mısır’da aile içi evlilik, kardeşlerin birbiriyle evlenmesi dahi gayet olağan bir olguydu. Hatşepsut’un babası 1. Tutmosis ölünce, taht aslında oğlu olan 2. Tutmosis’e geçmişti. Ancak, antik Mısır’daki gelenek icabınca, Hatşepsut, kardeşi olan yeni kral 2.Tutmosis ile evlenmişti. Bu evlilikten her ne kadar bir çocukları olduysa da bu bir kız çocuğu idi. Hatşepsut’un kocası, Firavun 2. Tutmosis ölünce, yerine geçecek olan 3. Tutmosis henüz çok küçük bir çocuktu ve kendisi Hatşepsut’un hem yeğeni hem de kocasının haremindeki bir kadından olma üvey oğlu idi. İşte tam bu noktada Hatşepsut üvey oğlu ile bir anlaşma yapar; kendisi büyüyüp, ülkeyi idare edecek yaşa gelene kadar idareyi Hatşepsut ele alacaktır. Oğlan büyür ancak bu kez Hatşepsut ülkenin baş rahibi ile bir anlaşma yapmış ve idareyi tamamen ele geçirmiştir.

Önemli ticaret yollarını ele geçirmiş, ekonomiyi canlandırmış ve ülkedeki zenginliği artırmıştır. Barışçı politikalar izleyerek sadece isyanları bastırmak maksadıyla kaba kuvvete başvurmuştur. Bu bolluk ve refah döneminde çok miktarda yapı inşa ettirmiştir. Karnak’ta inşa ettirdiği Maat sarayı ve diktirdiği obelisklerden daha da meşhur olanı hiç kuşkusuz Krallar Vadisinin doğusunda bulunan Deyr-ül Bahri’deki Hatşepsut tapınağıdır. Burada dikkatli gözlerle yapacağınız gezide Hatşepsut’un izlerinin üvey oğlu tarafından tarihten nasıl silinmeye çalışıldığını net olarak görebilirsiniz.
Firavunluk tamamen erkeğe has bir unvan olması sebebiyle Hatşepsut kendi görünümünü de erkekleştirmeye çalışmış, takma sakal kullanmıştır. O dönemde yapılan tasvirlerde Hatşepsut’un bu halini görmek gerçekten ilginç.

Yine, her erkek firavun gibi Hatşepsut da doğum ve taht isimlerine sahiptir. Hatşepsut ismi doğum ismi olup,  asil kadınların önde olanı manasına gelir. Babasının kendisini halefi olarak ilan ettiğini, doğumunun kutsal olduğunu ve Tanrı Amon’un bu kutsak doğuma vesile olduğunu iddia etmiş olması nedeniyle bir diğer ismi de Khunt Amon; yani Amon’a bağlı olan kişi anlamındadır. Taht ismi ise “Maat ka Ra”; yani “Ra’nın Adaleti”dir.
2007 yılında Krallar Vadisi’nde yapılan bir kazıda Hatşepsut’un mumyası bulunmuş olup, yapılan tomografi tetkikleri ve diğer arkeolojik araştırmalar neticesinde, öldüğünde 50 yaşında olduğu ve bir parfüm tutkunu olduğu tespit edildi.
Mısır’a yapacağınız gezinizde Luxor’da iseniz mutlaka Hatşepsut Tapınağını görmelisiniz. Yine, bir rivayete göre Anıtkabir’i planlayan mimar Emin Onat’ın bu tapınaktan ilham aldığı söylenir.
Yazı ve fotoğraflar:: Nezih Yılmaz

LAVANTA HASADI, SALDA GÖLÜ VE KİBYRA ANTİK KENTİ GEZİSİ

Tempo ile ne zaman yurt içi ve yurt dışı gezisine gitsem dönüşte müthiş bir gezi idi, son derece eğlendim, bilgilendim ve keyif aldım yorumunu yapar sonunda da böyle bir kalitede geziyi bir kere daha yapabilir mi acaba diye düşünürdüm. Tövbe. Artık bu düşünceyi bir daha söylememeye ve aklımdan geçirmemeye karar verdim. 

Bravo Tempo Tur; sizi bir kere daha kutlarım. Müthiş bir “Lavanta Hasadı, Salda Gölü ve Kibyra Antik Kenti Gezisi”ni gerçekleştirdiniz.Tempo Tur, bir gezide olması gereken güvenlik, rahatlık, doyurucu program, dakiklik ve iyi rehberlik hizmetlerini bir arada mükemmel bir planlama ile gerçekleştirdi. Biz gezginlerin az da olsa bir hata bularak egosunu biraz tatmin etmek için şikayet etme fırsatını bizlere vermedi (!)Bir cuma gece yarısı rahat ve konforlu bir araçla başlayan yolculuğumuz, göreceklerimizin heyecanı içerisinde sabahın erken saatlerinde sona erdiğinde daha gün doğmamıştı. Ayağımızı yere bastığımızda kendimizi ışınlanmış gibi hissettik. Öyle ya dün gecenin karanlığından sonra kendimizi doğanın olabilecek mucizelerinden birisinin içerisinde bulduk. Yaşadığımız ani şoktan kurtulur kurtulmaz güneşin doğarken dünyayı aydınlatan, renkten renge giren ilk ışıklarını gördük. Hem de bunu geniş bir alana yayılmış lavanta tarlaları arasında yaşadık. 
Karşımızda gölün maviliği, lavanta tarlalarının sabahın gelişini kutlayan kokuları, kuşların cıvıltıları, güneşin parlayan ışıkları, bu ışıkların bulutların arasından geçerek etrafa yaydıkları olağanüstü görüntüler. Biz neredeyiz? Sabah mahmurluğu ile ilk önce kendimize sonra herkesin birbirine sorduğu soru bu. Biz cennetteyiz evet katiyetle cennetteyiz. Cenneti arayanlara adres bilgileri de, Tempo Tur’da diyorum.Daha sonra tepeye doğru yürüyüş ve tepedeki lavanta tarlaları arasında dolaşırken kuş bakışı gördüğümüz gölün ve bereketli toprakların, yükselen güneş ışıkları ile birlikte yarattıkları olağanüstü manzara doğanın ne kadar usta bir sanatkar olduğunun delili değil de nedir?Bu saatlerde buraya gelmeyi planlamak, profesyonelliğin güzel bir örneği ve zekanın pırıltılarıdır.

Aşağıya doğru inerken bir an dahi olsa güzel manzaradan gözlerimizi alamıyoruz. Arıların vızıltısını, kuşların cıvıltısını, rüzgardan sallanan çalıların ve yaprakların nağmelerini dinlerken, başımızın üzerinden geçen güneşin ışıkları ile renk değiştiren bulutların beraberliğinden ortaya çıkan ve her zaman yaşanamayacak büyük ustanın yarattığı resmi hayranlıkla seyrediyoruz.

Toplu olarak lavanta balı ve reçelinin damaklarda kalan lezzeti ile yaptığımız kahvaltıdan sonra köyü tanımak, köylüler ile beraber olmak ve tabii ki alış veriş yapmak için köyün içerisinde yaptığımız dolaşma, gezinin bu bölümünün sonu idi.
Şimdi sırada Salda gölü var. Oraya doğru hareket ediyoruz.LİSİNİA YABAN HAYAT REHABİLİTASYON MERKEZİTempo Tur, gezi süresince sürprizler yaparak gezginleri şaşırtmayı seven bir kuruluş. Gezi programlarına koymadığı bir güzel yere sizi siz farkında olmadan götürür. Bu da şapkadan tavşan çıkarmak gibi eğlenceli olur. Biz Salda gölüne doğru yol alırken aracımız aniden durdu ve burada inip bir tesisi gezeceğimiz söylendi. Önünde durduğumuz tesisin adı, Lisinia Yaban Hayat Rehabilitasyon Merkezi idi. Sanki araçtaki bu bölgeyi az çok bilip de görme fırsatı bulamayan bir çok gezginin aklından geçenleri okurcasına; Tempo Tur’un burayı da geziye dahil etmesi, onlar için artı bir puan olurken bizim için de hoş bir sürprizdi. 

Tesis. ismini Pisidya zamanında kurulmuş bir antik kentten alıyor. Lisinia, “Doğan ve Batan Güneşin Ay Işığı Gibi Parıltısı” manasına geliyor. Burasını gezdiğimiz süre içerisinde bu parıltıyı gördük. Ayrıca insan zekasının ve çabalarının da merkez içerisinde bulunan her şeyde parlayan yansımalarını fark ettik. Burada çalışan gönüllüler ile yaptığımız söyleşilerde bugüne kadar kanserle mücadele, Türkiye’nin sularını kurtarma, gönüllü doğa korumacılığı gibi 9 proje başlığı altında 1000’e yakın alt proje gerçekleştirilmiş olmalarının haklı gururu içerisinde gözlerindeki ışımayı, seslerindeki heyecanı hissettik. 
Başlarda yaralı bulunan yaban hayvanlarının tedavi edilerek tekrar doğaya salıverilmesi maksadıyla kurulan bu tesis, zamanla yeni projelerin eklenmesi ile tam bir doğa projesine dönüşmüş. Tesisten ayrılırken Tempo Tur’a bizi buraya kadar getirdiği ve tesisi görme fırsatı yarattığı için minnettarlığımızı sunarken; böyle güzel maksatlarla kurulmuş ve organize olmuş bir tesisi görmenin mutluluğu içerisideydik.Şimdi Salda gölüne doğru gidiyoruz.SALDA GÖLÜEğer gezgin ya da iyi bir gözlemci iseniz dünyada pek çok mucizelere rastlarsınız. Bu mucizeler ya insanoğlu ya da doğa tarafından gerçekleştirilmişlerdir. İkisi de yaratıcıdır. Gördüğünüz mucizeleri de birilerine anlatmak ve hatta onları bu konuda ikna etmek neredeyse imkansızdır. İşte bu mucizelerden biriside, Salda gölü. 

Burada size Salda gölünü anlatmak benim için çok zor. Bu güzellik ve diğerlerinden olan farklılıklarını anlatmak için kullanacağım kelimeler yeterli olmaz ve çektiğim fotoğraflar çaresiz kalır. Tüm bunları anlamak için gölü gidip görmek gerekir. Emin olun insanı şoke edecek kadar albenisi yüksek olağanüstü bir göl. Ben her zaman dünyayı büyük ustaların eserlerinin sergilendiği büyük bir sanat galerisine benzetirim. Salda gölü, bu eserlerden en önde gelenlerinden birisi ve bir cazibe merkezi.

Gözleri kamaştıran bu turkuaz renkli güzelliğin suları da, yerkürenin ısınması, iklimsel değişiklikler sonucu buharlaşmanın çok, yağışın azlığı, modern tarım uygulamaları, göletler nedeni ile azalmaktadır. Kısa bir süre içerisinde yok olma tehlikesi içerinde olan bu gölü görebilen şanslılardan olma fırsatını kaçırmayın. 

Kibyra Antik Kenti’ne doğru yol alırken arkamızda bıraktığımız Salda gölüne duyduğumuz hayranlık ile üzüntünün karışık duyguları içerisindeyiz. 
KİBYRA ANTİK KENTİTürkiye’yi tanıtıcı birçok belgesel ve tanıtım dokümanlarında bulunan görüntüler artık eskidi. Bunları neler ile değiştirelim diye bir soru gelirse katiyetle, Sagalassos ve Kibyra Antik Kentleri ile Sarıkaya’daki Roma Hamam’ından görüntülerdir derim. Dünyanın en önemli antik kentlerinden birisi olarak gösterilen antik kent, köklü bir devlet geleneği ve kadim bir kültürün izlerini günümüze kadar taşıyan bir kent. Sagalassos’u gördüğümde kente ne kadar hayran kaldı isem, bu kente de aynı hayranlığı duydum. Bu iki kent de, dünya sanat galerisinin baş yapıtlarından. Her iki şehrin de kendine has özellikleri olmasına rağmen Kibyra’nın sahip olduğu değer, dünyada eşi bulunmayan bir değer. Yalnızca bu değeri görmek için bile bu antik kente gidilir. Bu değer, meclis binası ve müzik evi olarak kullanılan yaklaşık 3500 kişilik kapasiteli dünyanın en büyüklerinden birisi olan Odeon’daki kırmızı, yeşil ve beyaz mermerlerden yapılmış, yılanlardan oluşan saçları ve insanları taşa çeviren bakışlarıyla Medusa mozaiğidir. Bu muhteşem ve Anadolu’da bir örneği daha bulunmayan mozaik, kendisine bakanları taşa çevirmiyor ama hayran bırakıyor. 

Antik Çağ Anadolu’nun en görkemli 12-13 bin kişi kapasiteli, 200 metre uzunluğunda ve U şeklinde olan Kibyra stadyumunu gördüğünüzde çok önemli bir kente geldiğinizi anlamakta güçlük çekmeyeceksiniz. M.Ö.1 yy.dan itibaren bu stadyumda glatyatör dövüşlerinin yapıldığı, arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılmıştır. 

Ayrıca kent, bölgenin büyük bir askeri garnizonu olarak da görev yapmıştır. 
Gezinizin ilerleyen saatleri içerisinde Bazilika, yukarı ve aşağı Agora, Roma hamamı, tiyatro, antik suyolları ile karşılaşacaksınız. 

Odeon’nun içerisinde bulunan Medusa mozaiğinden sonra en çok dikkatinizi Odeon’un ön kısmındaki Anadolu'nun en sağlam ve büyük mozaik alanı olma özelliği taşıyan, yaklaşık 540 m2 alanı kapsayan, sağlam durumdaki mozaik çekecektir. Yine Odeion’un önünde, Geç Roma Dönemi'ne ait (M.S. 6-7 yy.) hamam, bölümleri, ısıtma ve su sitemleriyle görülebilir durumdadır.

Tarihin karanlık sayfalarını aydınlatan, geçmişte yaşananları gözler önüne koyan Anadolu’nun sahip olduğu tarihi zenginlerinin en güzel örneklerinden birisi olan Kibyra, gezilip görülmeye değer müstesna ören yerlerimizden birisi. Bence bugün bulunduğu yerden daha çok yukarlarda bulunmayı hak ediyor. Bizim onun için yapacağımız, ziyaretlerimizi arttırarak devam ettirmek, onu gelecek nesillere daha iyi bir şekilde aktarmak ve tanımayanlara tanıtmaktır. Gerisi kendiliğinden gelecektir. Karnımızda açıktı. Şimdi sıra Burdur’un çöp şiş ve ceviz ezmesini yemeğe geldi. Ben size özellikle çörek otu, özel peynir ve cevizle yapılan pideyi yemenizi öneririm. Farklı bir çeşit ve lezzet. Afiyet olsun. Artık gezimizin sonuna geldik. Gördüklerimizden başımız dönmüş vaziyette kendimizi bir lokantaya atıp karnımızı doyurduktan ve kendimize geldikten sonra bir de bakmışız Burdur Arkeoloji müzesindeyiz. 
BURDUR ARKEOLOJİ MÜZESİBurdur Arkeoloji müzesi’nin ilk çalışmaları, Bulguroğlu (Pirkuzade) Medresesi’nin ayakta kalabilmiş tek binası olan kütüphanede Burdur civarından çıkarılan eserlerin koruma altına alınması ile başlamış. Bu eserlerin bir müze ortamında halka açılması da 12 Haziran 1969 yılında gerçekleştirilmiş. Bu güne kadar da çevrede gerçekleştirilen birçok kazıda toplanan tarihi eser sayısının 70.000’ne yakın bir sayıya ulaşması müzenin ne kadar büyük bir koleksiyona sahip olduğunun güzel bir göstergesi.M.Ö. 7 bin yılına kadar giden 9 bin yıllık insanlık tarihinin en önemli eserlerini bünyesinde bulunduran müze, bunların sunumunu da son derece güzel yapıyor. Müze kapısından içeri girdiğimizde bizi tüm ihtişamı ile dans eden kızlar frizi karşılıyor. Devamında Poseidon ve Apollon mermer heykelleri görülmeye değer.


Girişin hemen solunda da Roma İmparatorluğu’nun önemli imparatorlarından Hadrianus ve Marcus Aurelius’un büstleri son derece gösterişli. Sağ tarafta ise Kibyra’daki kazılarda ortaya çıkarılan gladyatör dövüşleri ve avlarını sahneleyen frizler sergileniyor. Salonun devamında ise lahit kapakları, tahta Kybele heykeli dikkat çekici eserler.

Müzenin içerisinde sunulan eserlerin yanında bahçesinde sergilenen eserler de, görülmeye değer.Sonunda bir hafta sonuna sığdırmaya çalıştığımız, eğlenirken bilgilendiğimiz, güvenli, rahat bir gezi yaptık. Böyle nice geziler yapmak dileklerimle hoşça kalınız.
Yazı ve fotoğraflar: Olay Salcan

Fransa Şatoları, Chenonceau Şatosu

Seyrettiğimiz birçok filimde, okuduğumuz birçok romanda şatoları tüm detayları görmüşüzdür. Bu nedenle de şato kelimesine aşinayızdır. Hatta günlük konuşmalarımıza da girmiştir. Baktığımızda hoşumuza giden bir evi tanımlamak için “Şato gibi ev” ifadesini rahatlıkla kullanırız. Bu ifade ile de karşımızdaki ne dediğimizi anlar. Çünkü asalet, zenginlik, büyüklük, görkem ve israfı anlatır. 

Tüm bu filimler de seyrettiğimiz muhteşem görünüşlü bu şatoların tamamına yakını, Avrupa’dadır. Çünkü Ortaçağ’ın Avrupası’nda Fransa dahil birçok Avrupa ülkesinde yüzlerce irili ufaklı şato inşa edilmiştir. İlk başlarda masumane olarak düşmanlardan korunmak için savunma maksadıyla kral ve derebeyleri tarafından yapılan bu şatolar, savaş teknolojilerinin değişmesi ile yeteneklerini yitirmişlerdir. Ancak insanoğlunun egosunun öne çıkması ile ve kral ile derebeylerin sahip oldukları güç, kudret ve zenginliğin göstergesi olarak daha ziyade ikamet ve saray olarak kullanılmak maksadıyla inşa edilemeye devam edilmişlerdir. İnsanoğlu ortaçağda elde ettiği bu dürtünün etkisi altında bu çağda da bu gibi binaları inşa etmeye devam etmektedir. 
Fransa, Avrupa’da şatolar bakımından en zengin olan ülkelerin başında gelmektedir. Özellikle Loire Vadisi, şatoların yoğunluk kazandığı son derece güzel doğal yapısı, uygun iklim koşulları ve avlanma alanları ile dikkat çekici bir bölge. Bu bölgeye yaklaşık 200 adet şato inşa edilmesinin nedenin, bölgenin yaşam şartlarının uygun olmasından ve yorucu şehir hayatından uzaklaşarak rahat ve sükunu bulmaktan kaynaklandığı bir gerçektir. 
Fransa’ya gelen turistler için de bir cazibe merkezi olan Loire Vadisi’nde bulunan şatoları gezenler, şatoların büyülü atmosferinde burada yaşayan ve yaşananların hikayelerini dinlerken kendilerini bambaşka bir dünyada hissediyorlar. Ayakta kalanların bugün çoğu müze ve otel olarak kullanılan şatolar geçmişten geleceğe tarihi taşıyan önemli anıtlar. 
Ben, Loire Vadisinde gezerken Leonardo Da Vinci’nin Fransa’da yaşadığı sırada ikamet ettiği Clos Luce Şatosu, Leonardo Da Vinci’nin mezarının bulunduğu Amboise Şatosu, Hanımlar adı ile de anılan Chenonceau Şatosu, vadinin en görkemli ve büyük şatosu olan Chambord Şatosu, Ten Ten’in hikayelerinde geçen Cheverny Şatosu ile göz alıcı bahçeleri ile ünlü Villandry Şatosu’nu gezmek fırsatını buldum. 
Bu yazımda, sizlere yalnızca Hanımlar Şatosu da (La Chateau des Dames) diye adlandırılan Chenonceau Şatosu’ndan söz edeceğim.


Chenonceau Şatosu’nun giriş kapısından girdikten sonra ziyaretçilerin şatoya ulaşabilmeleri için uzunca, iki taraflı çınar ağaçları çevrili, sanki bir ağaç tüneli gibi yolu yürümeleri gerekiyor. Bu yolu yürürken zamanında soyluların şatafatlı arabalarının içerisinde, gösterişli kostümleriyle renkli balolara ve ziyafetlere katılmalarını hayal etmemek mümkün değil. Halka ise yalnızca dedikodusu kalıyordur. 
Şato, Cher nehri üzerinde ve nehrin iki yakasını birleştirecek şekilde inşa edilmiş. Sanki bir köprünün üzerine oturtulmuş görüntüsü veriyor. Ancak bu görüntü de, şatoya bambaşka bir hava ve farklılık katmış.

Şatonun geçmişi, 11. yüzyıla kadar geri gidiyor. 13. yüzyıla gelindiğinde Marques ailesi tarafından bir yel değirmeni olarak satın alınan şato, yapılan tadilatlarla etrafı hendekle çevrili bir kale haline getirilir. 





Fransa Kralı VIII. Charles, bu kaleyi 1513 yılında satın alır. Charles VIII, kalenin yeniden inşa edilmesi sorumluluğunu Maliye Bakanı Thomas Bohier’e verir. Kalenin inşaatı için zaman bulamayan Bohier, inşaatın sorumluluğunu karısına devreder. Şatoya ilk kadın eli değmesi de böylece başlamış olur. Kadın eli değince de binanın tasarımı değişir ve ilavelerle ortaya Rönesans tarzında anıtsal bina çıkar.

Thomas Bohier, Kral VIII. Charles, XII. Louis ve I. François’in maliye bakanlığını yapmış bir bakan olmasına rağmen karısının kale için yaptığı harcamaları karşılayamaz duruma düştüğünden hazineden borç alır, ama borçlarını da ödeyemeyecek hale gelir. Bu kadar büyük masraflar yapılmasına rağmen kale, hala Cher nehrinin sadece bir kıyısında konumlandırılmış vaziyette olup diğer kıyısına olan birleşme henüz inşa edilmemiştir. 
Borçlarını ödeyemeyecek hale gelen Bohier’in imdadına Kral I. François yetişir. Bu gösterişli binanın etkisinde kalan kral, Maliye Bakanının borçlarına karşılık bu binayı alır ve ölünce de bina Kral II. Henri’ye geçer. O da metresi Diane de Poitiers’e hediye eder. Poitiers zamanında ek binalarla kale genişletilir. Karşı kıyıya bağlantı yapılır. Altından gürül gürül akan nehrin üzerinde yaşanan muhteşem bir şato haline getirilir. Bahçeler yeniden düzenlenerek bu günkü hayranlıkla baktığımız güzelliğe kavuşturulur. 
Bu arada II. Henri, Floransa Kralı Lorenzo Medici’nin kızı Catherine de Medici ile evlenir, ama Diane de Poitiers, şatoda oturmaya ve II.Henri ile ilişkisine devam eder. Ta ki II. Henri ölünceye kadar. II. Henri’nin ölümü ile birlikte Catherine, Diane’yi başka bir şatoya gönderir ve kendisi buraya yerleşir. Kraliçe, hemen köprünün üzerine bir güç gösterisi olarak Diane’ye nazire yaparcasına galeri de inşa ettirerek imzasını atar. 60 metre uzunluğunda ve 6 metre genişliğinde olan bu galeri, gün ışığında iki taraflı 18 adet pencere ile aydınlatılmaktadır. 


Şatonun tarihinden bu kadar bahsettikten sonra biraz da şatoyu gezelim. Ağaçlık yolu tamamlayıp şatonun bulunduğu alana girdiğimizde şato hemen yanlamasına karşımıza çıkıyor. Sağ tarafımızda Catherine de Medici’nin, solumuzda ise Diane de Poitiers’in yaptırdıkları bahçeleri görmek mümkün. Şatoya girmeden önce görülen kule Margues Kulesi adını taşımaktadır.



Bir müze görünümünde olan şatoda en çok merak edilen Medici ile Poitiers’in odaları. Medici’nin odasında kendisinin portresi ile şöminenin üzerinde Kral Henri’nin “H”si ile Catherine’nin “C” harflerinden oluşan sembol duruyor. Ancak meraklı gözlerden kaçmayan Diane’nin “D”sini de kapsayan üçlü sembol, hala kapının üzerinde. Bu sembolü yaşanan üçlü ilişkinin mührü gibi şatonun birçok yerinde görmek mümkün. Fransa tarihine geçmiş bu amblemle kral, evlenmesine rağmen terk edemediği ve büyük bir aşk yaşadığı Diane’yı da gelecekte hatırlanması maksadıyla burada ölümsüzleştirmiştir. 
Catherine’nin yatak odası Diane burada kaldığı sürece onunmuş, ama Catherine gelince bu odaya el koyar ve kendine göre de tadilat yaptırır. En önemlisi kral ve kendisinin isimlerinin baş harflerinden oluşan amblemi yaptırmış ama, üçünün baş harflerinden oluşan amblemi kaldıramamış. 




Şatoda en değişik odalardan birisi Medici’nin oğlu III. Henri ile evlenen Louise de Lorraine ait. Kocasının ölümünden sonra hayata küsüp kendisini bu şatoya kapatarak yas içerisinde yaşamaya devam eder. Karanlık ve kasvetli havası ile oda, Louise’nin kocasının ölümünden sonraki ruh halini ve yaşamını çok iyi yansıtmaktadır. 
Ziyaretçilerin en çok ilgisini çeken bölümlerden birisi de, Muhafız Odası. Burası kraliyet ailesinin güvenliğini sağlamak maksadıyla görevli muhafızlar tarafından kullanılmaktadır.
Geldik IV. Henri’ye. “Peki bu Henri de nereden çıktı?” diye sorabilirsiniz. Henri, Catherine De Medici’nin kızı Margaret’in kocası. Bu şatoyu satın alır. Ancak karısı için değil, metresi Gabrieelle d’Estres için. Ben, burada ikisi arasındaki ilişki ne zaman başlamış, ne zaman sona ermiş gibi dedikodulara yer vermiyorum. Bu şatoya neden Hanımlar Şatosu dendiğinin nedenlerini aktarmaya çalışıyorum. İşte bir neden daha.
Şanslı kadınlar bitmiyor. 1733 yılında vergi toplayıcısı olan Cladue Dupin, eşi Madan Dupin’e hediye olarak şatoyu satın alıyor. Jean Jacques Rousseau ile sohbetlerin yapıldığı ve Voltaire, Montesquieu gibi o dönemin filozoflarının ağırlandığı şato bir cazibe merkezi oluyor. Madam Dupin devrim döneminde şatonun zarar görmemesi için büyük bir çaba sarf eder ve bunda da başarılı olur. 
Şatoda XIV. Louise’nin 14 Temmuz 1650 tarihinde şatoya yaptığı ziyaret anısına son derece gösterişli olarak döşenmiş bir oda da bulunmaktadır. Odada asılı olarak bulunan yağlıboya portresinin çerçevesi emin olun odadaki her şeyden daha göz alıcı.


Chenonceau Şatosu, Cher nehrinin iki kıyısını birleştirilerek inşa edilen muhteşem görünüşlü yapısı; Cher nehrine düşen yansımaları, kadınları, yaşanan aşk, entrika, rekabet, ihanetleri; gösterişli bahçeleri; dedikoduları, hikayeleri, Catherine de Medici’nin nehir üzerine inşa ettirdiği galeride yapılan maskeli baloları ile Fransa’da önemli bir yer işgal etmektedir.


Ayrıca Fransa tarihinin vazgeçilmezlerinden olmuş II. Henri’nin “H”si, Catherine’nin “C”si ve Diane’nin “D”sinden oluşan sembol, şatoyu daha da özel yapmaktadır.
Basit bir değirmen olarak macerasına başlayan şato, burada yaşayan ünlü ve etkili kadınlar sayesinde sonunda bakmaktan keyif alınan, hikayeleri dinlendikçe daha çok cazip hale gelen, muhteşem bir anıt yapı haline gelmiş. 
Bu şatoyu diğerlerinden çekici, cazip, farklı ve özel yapan, sahiplerinin güçlü, güzel ve büyülü hanımlar olması ve bu hanımların da bu şatoya diğerlerinden farklı ve ince katkılarıdır. Chenonceau Şatosu isminin yanında Hanımlar Şatosu (La Chateau des Dames) diye anılmasının ve ünlü olmasının nedeni de bu olsa gerek.
Bana göre Loire Vadisi’nde öne çıkan bu şato, öncelikle görülmeye değer. 
Hoşça kalınız.

Yazı ve fotoğraflar: Olay Salcan

Tempo Tur ile Frig Yolu

TempoTur ile Frig Yolu’nun Yazılıkaya (Rota-2.18) ve Afyonkarahisar’daki bazı parkurlarını (Rota1.12
ve Rota-1.13) yürümek üzere 12-13 Mayıs 2018 haftasonu Frig Vadileri’ne gidiyoruz.
TempoTur’da daha önceki yıllarada iki kez Frig Yolu sunumu ve fotoğraf gösterisi yapmıştım ama Frig Vadileri’nde birlikte yürüyüş yapma şansımız olmamıştı.

12 Mayıs 2018 Cumartesi

Aracımız katılımcıları binecekleri duraklardan sırası ile aldıktan sonra saat 08:00 gibi Ankara’dan yola çıkıyoruz. Toplam17 kişiyoz, en genç üyemiz Tunç Avcıoğlu.

Saat 09.25’de TSOF’de kısa bir çay molası veriyoruz. Hava kapalı ve ara ara şiddetli yağmur

yağıyor. Ama bu bizi endişendirmiyor çünkü bu bölge özellikle bu mevsimde böyledir; yağmur, ardından daha şiddetli yağmur ve sonra “iyiki yağmur yağdı” dedirtecek mis gibi bir hava. Çifteler ilçesini geçtikten sonra Dağlık Frigya’ya giriyoruz; coğrafya ve bitki örtüsü birden değişiyor. Saat 11.00’de Frigler için çok önemli dini mekan olan Yazılıkaya Midas Antik kentinde oluyoruz.

Yağmur hafiften çiseliyor ama kısa süre içinde açacağı belli. Tutkun Kafeterya’dan yürüyerek

Yazılıkaya platformuna gidiyoruz.

Yağmur durdu, hava gri bulutlu olsa da fotoğraf için ideal bir ışık oluşturuyor. Midas Anıtı’nı, merdivenli tüneli, Bitmemiş Anıt’ı, antik yolları, görkemli su sarnıçlarını, platformun üstünde bulunan sunağı görecek şekilde platformun çevresinde büyük bir tur atarak Midas Anıtı'nın önüne iniyoruz ve öğle yemeğini yiyeceğimiz Tutkun Kafeterya’ya dönüyoruz.

Tutkun Kafeterya’da hıçın (Çerkez börek) böreklerimizi yiyoruz. Çaylarımızı içtikten ve yemek faslını sonlandırdıktan sonra araçla yürüyüşe başlayacağımız Çukurca Köyü’ne gidiyoruz. Arcımızı Kümbet köyüne yönlendirdikten sonra saat 13.40’da Çukurca Köyü’nden Frig Yolu’nun Kütahya yönüne giden Rota-2 üstündeki Çukurca-Kümbet (Rota-2.18) parkurunda yürümeye başlıyoruz.

Görkemli Gerdekkaya’nın önünden geçtikten sonra yolumuz orman içinden devam ediyor.Ara ara yağmur yağsa da manzaranın güzelliği yağmuru unutturuyor. Yeşilin her tonunu gördüğümüz, yer

yer antik yolların üstünden yürüyerek Üçağaç mevkiine geliyoruz. Burada kısa bir mola veriyoruz. “İyi ki yağmur yağdı” dedirtecek şekilde açan güneş vadilerin güzelliklerini daha çok gözler önüne seriyor. Hafif eğimli araziden inerek Sorkun Yaylası’na ulaşıyoruz, burada sularımızı tazeledikten sonra Kümbet’e açılan Asar Vadi içinden yürüyüşümüzü sürdürüyoruz. Frig Yolu tabelalarını gördüğümüz noktada vadiden çıkarak Berberini ve Asarkale’nin (Kırkmerdiven) olduğu doğal kalelere doğru kırmızı-beyaz yol işaretlerini takip ederek keyifle yürüyoruz. Asarkale’nin üstüne çıkarak buradaki sarnıçları ve yaşam alanlarını görüp, gideceğimiz Kümbet köyünü panoramik olarak tepeden izliyoruz. Yer yer güneşin kendini göstermesi ve havadaki pamuk bulutlar hem yürüyüşümüzü keyiflendiriyor hem de güzel fotoğraflar çekmemize olanak veriyor.

Yaklaşık dört saatlik bir yürüyüşten sonra saat 17.45’de Kümbet Köyü’nde oluyoruz. Bu süre içinde 12.6 km yol yürümüşüz. Kümbet’de Solon’un Mezarı’nı (Aslanlı Mabet) önünde grup fotoğrafı çektirdikten ve köye ismini veren Himmetbaba kümbetini gördükten sonra köy meydanına giderek kahvede çaylarımızı içiyoruz. Bugünkü etkinliğimizi burada sonlandırarak Afyonkarahisar’a doğru yola koyuluyoruz.  

Saat 19.17’de Afyonkarahisar’da oluyoruz. Aracımız beni otogara bırakıyor. Ekiple vedalaşarak ayrılıyorum. Ekip yarın da Frig Vadileri’nde olacak ve Ayazini ve buradaki Avdalaz Kalesi’ni gördükten sonra Frig Yolu’nun iki parkurunu (Rota-1.12 ve Rota-1.13) yürüyecek.

Teşekkür…

Frig Yolu’na ilgilerinden dolayı bütün katılımcılara ve Tempo Tur’a teşekkür ederim…

15 Mayıs 2018

Ankara 

Frigya

Frigya, günümüzde Ankara, Afyonkarahisar, Eskişehir illerinin tamamı; Kütahya ilinin büyük bir bölümü ile Konya, Isparta ve Burdur illerinin kuzeyinde kalan coğrafyanın antik dönemdeki adıdır. Bölge bu adı, M.Ö. 7. yy’da bu topraklarda parlak bir uygarlık kurmuş ve geride birçok anıt bırakmış Frigler’den almıştır. Bu geniş topraklar içinde Friglerin en etkili oldukları bölge ise arkeoloji literatüründe Dağlık Frigya olarak adlandırılan Afyonkarahisar, Eskişehir ve Kütahya illerinin kesiştiği bölgedir.

Tarih

Bölgeye adını veren Frigler, Hititlerin dağılmaya başladığı M.Ö. 1200 yıllarından itibaren

Balkanlar’dan Trakya ve Boğazlar üzerinden Anadolu’ya giren Trak (Balkan) kökenli halklardır.

Bu göçler sonucu bölgeye yerleşen Frigler M.Ö. 9. yy başlarından M.Ö. 7. yy başlarına kadar

Eskişehir Ovası, Sakarya nehrinin kolları, Afyonkarahisar, Kütahya ile Ankara'nın doğu ve batı bölümlerini kapsayan geniş bir alana yayılan güçlü bir krallık kurmuşlardır. Friglerin ilk kralı,başkente de adını vermiş olan Gordios’dur. Oğlu Midas ise en meşhur Frig kralıdır, öyle ki Midas’ın adı dünyaca bilinen iki efsaneye konu olmuştur. Friglerin kurduğu krallığın siyasi başkenti Polatlı yakınındaki Gordion’dur (Yassıhöyük Köyü). Gordion’un yanısıra önemli Frig merkezleri ise Pessinus ve Yazılıkaya-Midas kentidir.

Frig Krallığınaın başkenti Gordion’un (Yassıhöyük Köyü, Polatlı) yanı sıra Pessinus (Ballıhisar, Sivrihisar), Midaeum (Karahöyük), Dorylaeum (Eskişehir) ve Midas (Yazılıkaya Köyü, Han) diğer önemli Frig kentleridir. Midas şehri diğer Frig yerleşim yerlerinden farklıdır. Yüksek kaya Platosu üzerinde kurulu kentte en görkemli Frig eserlerini; Yazılıkaya, Bitmemiş anıt, sunaklar, antik yollar vs. görmek mümkündür.

Yazılıkaya Midas anıtının yanı sıra Köhnüş vadisinde bulunan Aslantaş, Yılantaş ve Maltaş;

Döğer yakınlarındaki Aslankaya, Burmeç Anıtı, Büyük ve Küçük Kapıkaya önemli Frig anıtlarıdır.

Bunların dışında Ayazini, Kümbet, Yazılıkaya ve İnli civarlarında birçok Frig eseri vardır.

Friglerin ardından Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı egemenliği altına giren bölgede bu

dönemlere ait eserlerin bir kısmı günümüze kadar gelmiştir. Kümbet köyünde Solon’un mezarı,köye adını veren Selçuklu eseri Himmet Baba Kümbeti bulunmaktadır. Bizans döneminde adıgeçen Seyitgazi’de (Nakoleia) Seyyid Battal Gazi külliyesi ve ayrıca Ayazini beldesinde Frig eserlerinin yanısıra Bizans ve Roma dönemine ait eserler bulunmaktadır.

Frigler, M.Ö. 7. yy’da Kafkaslar üzerinden gelen Kimmerlerin saldırısı sonucu etkin güçlerini

yitirmişlerdir ama varlıklarını küçük gruplar halinde sürdürmeye devam etmişlerdir. Friglerin ardından bölgeye daha sonra Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar egemen olmuştur.

Frig Yolu (www.frigyolu.com)

Frig Yolu, Friglerin hüküm sürdüğü Ankara, Afyonkarahisar, Eskişehir ve Kütahya illeri arasında kalan bölgede, antik yürüyüş yolları esas alınarak oluşturulmuş ve uluslararası standartlarda

işaretlenmiş uzun yürüyüş ve bisiklet yoludur. Yol, üç farklı noktadan; Gordion (Ankara),

Seydiler (Afyonkarahisar) ve Yenice Çiftliği (Kütahya) başlayarak Frigya topraklarına girer ve Friglerin kalbi Yazılıkaya-Midas kentinde (Eskişehir) birleşir. 506 km uzunluğundaki yürüyüş yolu Frig, Roma, Bizans ve Selçuklu uygarlıklarının özgün eserlerinin görülebileceği mekanların yanı sıra Frig Vadilerinin sıradışı dokusunu ve dingin atmosferinin solunabileceği muhteşem güzergahları takip eder. 

Yazı ve fotoğraflar: Hüseyin Sarı